Google Reklamları =)

Hakan Özdemir

Exlibris Nedir?

Bu yazımızda exlibris ismiyle bilinen, ancak pek çoğumuzun yabancı kaldığı bir konuya temas etmek istedim.

Geçenlerde bir afiş dikkatimi çekti. Üzerinde "Exlibris Sergisi" yazılıydı sadece. Sergiyi anladım, fakat diğer kelime, ya onu? Tahmin edileceği üzere anlamadım ve dolayısıyla bu ikinci kelime ister istemez beni afişin önüne kadar çekti. Afişin ayrıntılarını okuduğumda grafik tasarımla az-çok uğraşan birisi olarak kendimden utandım desem yalan olmaz. Zira grafik alanında tam anlamıyla bir denizin özelliklerini bırakın, ismini bile bilmiyormuşum. Gerçi daha öncelerden bir kulak dolgunluğum olmuştu ama ne yalan söylemeli, İngilizce sözcük dağarcığım zengindir; fakat yabancı sözcükleri çok da iştahla hazmedemem. Kimbilir, belki de mesleğim icabı böyle bir alışkanlığım vardır.
Orada yazanlar tabi ki doğal olarak çok düzenli, çok bilimsel olarak aklımda kalmadı, ama farkındalığımın artması ve bu bilincin sizlerle paylaşılmasına yol açtı. Böylesine önemli bir konuyu sizlerin yıllar öncesinden hatırladığınızdan zaten şüphem yok, ama grafik alanında yeni olanlar varsa yararlı olur diye düşündüm. Evet, gelelim asıl konumuza.

http://img.sanalkurs.net/uploads/resim005.jpg

Nedir bu Exlibris denen şey?

Ekslibris, kitapseverlerin, kitaplarının iç kapağına yapıştırdıkları üzerinde adlarının ve değişik konularda resimlerin yer aldığı küçük boyutlu grafik çalışmalardır. Kitabın kartviziti ya da tapusudur. İngilizce "Bookplate" olarak da bilinen Ekslibris, kitap sahibini tanıtır, onu yüceltir ve kitabı ödünç alan kişiyi geri getirmesi konusunda uyarır. Bir mülkiyet işareti, sahiplenme göstergesi olmanın yanında kitabın hırsızlığa karşı korunmasını sağlama işlevinin de olduğu söylenebilir.

Sözcük anlamı olarak "...'nın kitabı, ...'nın kitaplığına ait" veya "...'nın kütüphanesinden" anlamına gelir. (Pektaş, Hasip)

Exlibris kelimesinin dünya grafik tasarım alanında kullanımı oldukça eskilere dayanıyor. Öyle ki, en eski exlibris örneklerine papirüslerin korunduğu sandıkların dışına çakılan porselen ya da daha farklı malzemelerden yapılma levhalar olarak rastlıyoruz. Tabi ki bu örnekler oldukça ilkeldir. Yani günümüzdeki anlamıyla exlibris örnekleri değillerdir. Modern exlibris örneklerine ise ilk defa 15. yy'da Almanya'da rastlanmıştır.

http://img.sanalkurs.net/uploads/resim006.jpg http://img.sanalkurs.net/uploads/resim007.jpg

Tüm bunları düşündüğümüzde elbette bizde de exlibris adına bir şeyler oluşmuş olabileceği aklınıza gelmiştir. Her ne kadar adı exlibris olmasa da, eski Türklerde "tamga" ya da bugünkü söyleyişle "damga"lara Orta Asya yazıtlarında rastlanır. 7. yy'da yazıtlara kazınan bu tamgalar bu boyutuyla bir değerlendirmeye tabi tutulduğunda gerçekten önemli bir noktada durduğumuz görülecektir. Zira bu tamgalar boyları, aileleleri temsil ediyor ve atlar, oklar, mızraklar üzerinde kullanılıyorlardı.

Selçuklu ve Osmanlı kütüphanelerindeki kitaplarda ve hatta Endülüs Emevilerinin kitaplarında da genellikle tipografik mülkiyet işaretlerine rastlanır. Bu işaretler daha sonraki dönemlerde tuğralar olarak karşımıza çıkar.

Her ne kadar görsel tasarımları batı tarzı olmasa da, bu örneklere "exlibris değildir" dememiz de mümkün müdür bilinmez.

http://img.sanalkurs.net/uploads/resim008.jpg
Google Reklamları =)
Tekil:51 | Çoğul:547 | Çevrimiçi:

Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol